Peşin Ödenen Kira Bedeline Ait Stopajın Beyan Edilmesi, Ödenmesi ve Muhasebe Kaydı

Peşin ödenen kira bedelinin stopaj ödemesinin nasıl yapılacağı hakkında gerekli bilgileri bu yazımızda bulabileceksiniz. İşletmeler zaman zaman işyerlerine ait kira bedellerini 1 yıllık, 2 yıllık hatta daha da fazla süreleri kapsayacak şekilde peşinen ödeyebilmektedir. Bu gibi durumlarda da kira stopajının nasıl ödeneceği sorusu ortaya çıkıyor.

Bilindiği gibi işyeri kiralandığında aylık brüt kira bedeli üzerinden kira stopaj hesaplama işlemi yapılarak ortaya çıkan stopaj vergisi ilgili döneme ait muhtasar beyannamesinde ödenmektedir. Ancak kira bedelinin aylık değil de daha uzun süreleri kapsayacak şekilde peşin ödenmesi durumunda kira stopajının hesaplanması aylık değil ödenen tutar üzerinden yapılmaktadır.

Bir örnek ile izah etmek gerekirse, İşletme aylık brüt 10.000,00 TL olan işyeri kirasını 1 yıllık peşin olarak ödüyor. Böyle bir durumda eğer işletme kayıtlarında stopaj ay ay hesaplanırsa yanlış bir işlem yapılmış olur. Doğru olan ise 1 yıllık peşin olarak ödenen 120.000,00 TL brüt kira bedeli üzerinden kira stopaj hesaplanarak ilgili dönemde stopaj vergisinin ödenmesi olacaktır.

Böyle bir durumda ödemenin yapıldığı ay 120.000,00 TL x 0,20 = 24.000,00 TL kira stopaj tutarı ilgili aya isabet eden dönemde muhtasar beyannamesinde 041 kodu ile beyan edilecektir. Aksi yapılan işlemler hatalı olacaktır.

Bu konuda 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu “Vergi Tevkifatı” ve “Vergi Tevkifatında Uyulacak Esaslar” bölümleri incelenebilir. Ayrıca konu ile alakalı aşağıdaki Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgeyi inceleyebilirsiniz.

T.C.GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞIİSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞIMükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
Sayı	:	B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 121-33		02/01/2012
Konu	:	İade edilen kira nediniyle tevkif edilen stopajın iadesi

            İlgide kayıtlı özelge talep formu ve eklerinin incelenmesinden, gayrimenkulünüzü 01.05.2008 tarihinde 5 yıllığına … Bank’a kiraladığınızı ve 01.05.2010-30.04.2011 kira dönemine ait 1 yıllık kirayı peşin olarak tahsil ettiğinizi, banka tarafından peşin ödenen kira üzerinden sorumlu sıfatıyla tevkif edilen stopajın vergi dairesine ödendiği, ancak 28.02.2011 tarihinde banka tarafından kira sözleşmesinin fesih edildiğini, tahliyeden sonraki (01.03.2011-30.04.2011) tarihler arasında bankanın fazladan ödemiş olduğu kira   ile sorumlu sıfatı ile ödenen stopajın banka tarafından talep edildiği belirtilerek, kira bedeli ve banka tarafından sorumlu sıfatıyla fazladan ödenen stopajın iade edilmesi halinde, bankaya iade edeceğiniz  stopaj tutarının yıllık gelir vergisi beyannamesinden mahsup edilip edilemeyeceği hususunda  görüş talep edildiği anlaşılmıştır.

            193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Vergi Tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinde, kimlerin tevkifat yapmaya mecbur oldukları ve hangi ödemelerden tevkifat yapılacağı sayılmış olup, anılan maddenin birinci fıkrasının (5/a) bendinde, aynı Kanunun 70 inci maddesinde yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemeler üzerinden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile) % 20 oranında vergi tevkifatı yapılması gerektiği hükme bağlanmıştır.

            Anılan Kanunun 96 ncı maddesinde, vergi tevkifatının, 94 üncü madde kapsamına giren nakden veya hesaben yapılan ödemelere uygulanacağı, bu maddede geçen hesaben ödeme deyiminin, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade ettiği, vergi tevkifatının, ücretler dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılacağı, kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu verginin, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanacağı hükmüne yer verilmiştir.

            Aynı Kanunun 121 inci maddesinde, “Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan bu kanuna göre kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi’nden mahsup edilir.

            Mahsubu yapılan miktar Gelir Vergisi’nden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade olunur.

            ……”hükmüne yer verilmiştir.

            Diğer taraftan, 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel, Tebliğinin “3.Gelir ve Kurumlar Vergisi ile İlgili Vergi Hatalarından Kaynaklanan İade İşlemleri” başlıklı bölümünün 3.2. Diğer Vergi Borçlarına Mahsup veya Nakden İade’ başlıklı alt bölümünde:

            “Fazla veya yersiz olarak vergi tahakkuk ettirilmesine neden olan vergi hatasının düzeltilmesi halinde, vergi hatası nedeniyle fazla olarak tahakkuk ettirilmiş verginin ödenmiş olması şartıyla, verginin mükellefe iadesi gerekmektedir.

            Vergi borçlarına mahsup talebi halinde bu talebin bir dilekçe ile vergi dairesine bildirilmesi gerekmektedir. Düzeltme işlemi ile iade işleminin aynı vergi dairesi tarafından gerçekleştirilmesi durumunda iade işlemi için dilekçe dışında ayrıca bir belge ibrazına gerek yoktur. Vergi dairelerinin farklı olması halinde hata nedeniyle fazladan tahakkuk etmiş olan verginin ödendiğini gösteren belgenin ibrazı gereklidir.

            Mahsubu talep edilen vergi borçları için, mükellefin vergi hatasının düzeltilmesini ilgili vergi dairesine dilekçe ile haber verdiği tarih itibariyle mahsup işlemi yapılmış sayılır ve mahsubu talep edilen vergi borçları için bu tarihten itibaren gecikme zammı hesaplanmaz.”

            açıklamalarına yer verilmiştir.

            Ayrıca, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun vergilendirme ile ilgili birinci kitabının altıncı kısmının üçüncü bölümünde, vergi hataları ile ilgili düzenlemeler yapılmış, bu düzenlemeler içerisinde 118 inci madde de “Açık olarak vergi mevzuuna girmeyen veya vergiden müstesna bulunan gelir, servet, madde, kıymet, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi ve alınması” mevzuda hata olarak tanımlanmıştır.

            Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre; … Bank tarafından, tarafınıza ödenen 12 aylık kira bedelinin tamamı üzerinden tevkifat yapılarak 2010/05 dönemine ilişkin muhtasar beyanname ile beyan edilmiş olması gerekmektedir. Kiralanan işyerinin tahliyesi durumunda, tahliye tarihinden sonra kiralamadan söz edilemeyeceğinden bu ödemelere ilişkin olarak ödenen tevkifat fazla ve yersiz ödenen vergi niteliği kazanacak olup, anılan banka tarafından tahliye tarihinden sonraki dönemler için tevkif yoluyla ödenen vergiler için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 116 ncı ve 123 üncü maddeleri ile 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamalar çerçevesinde verginin ödenmiş olması şartıyla şahsınızca bağlı bulunduğunuz vergi dairesi müdürlüğüne başvuru yapılması halinde gerekli düzeltme işlemleri yapılmak suretiyle bahse konu verginin tarafınıza iadesi mümkün olabilecektir. Ancak iadesi yapılan stopaj tutarının, yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanacak olan gelir verginizden mahsubunun yapılmayacağı tabiidir.         

            Bilgi edinilmesini rica ederim.

Peşin Ödenen Kira Stopajı Muhasebe Kaydı

Peşin ödenen kira stopajının tek seferde ilgili dönemde beyan edilerek ödeneceği anlaşıldığına göre peşin ödenen kiranın muhasebe kaydının nasıl olacağı konusuna geçebiliriz. Aşağıdaki örnek ile konuyu daha iyi anlayabiliriz.

Örnek 1: İşletme 01.01.2023-31.12.2023 tarihlerini kapsayan 1 yıllık net 360.000,00 TL ofis kirasını peşin olarak bankadan ödemiştir.

Öncelikle net kira bedeli olan 360.000,00 TL’nin brüt kira bedeli bulunmalıdır. Bu işlem için kira stopaj hesaplama işlemini gerçekleştirmemiz gerekir.

Brüt Kira Tutarı = 360.000,00 TL / 0,80 = 450.000,00 TL
Aylık Brüt Kira Bedeli = 450.000,00 TL / 12 =37.500,00 TL
Kira Stopaj Bedeli = 450.000,00 TL x 0,20 =90.000,00 TL
Buradan kira stopaj bedelinin 90.000,00 TL olduğunu tespit ettik. Elimizdeki bu bilgiler ile aşağıdaki muhasebe kaydını yapabiliriz. İlk ayı direk gidere atabiliriz. Kalan ayları ise 180. Gelecek Aylara Ait Giderler hesabında izlemeli ve ilgili vergilendirme dönemlerinde giderleştirmeliyiz.

Tabi her zaman kira ödemeleri Ocak ayından başlamamakta. Peşin olarak ödenen kira bedeline ait stopaj peşin olarak ödenmekte ancak kira giderleri muhasebenin dönemsellik kavramı gereği dönemlere ayrılması ve ilgili dönemde giderleştirilmesi gerekir.

Örnek 2: İşletme 01.06.2023 tarihinde başlamak üzere 5 yıllık kira bedeli olan 1.500.000,00 TL’yi banka kanalı ile peşin ödemiştir. Muhasebe kaydını yapınız.

Öncelikle net ödenen tutar üzerinden kira bedelinin brüt tutarını bulalım.

Brüt Kira Tutarı = 1.500.000,00 TL / 0,80 = 1.875.000,00 TL
Kira Stopaj Bedeli = 1.875.000,00 TL x 0,20 = 375.000,00 TL
Buradan kira stopaj bedelinin 375.000,00 TL olduğunu tespit ettik. Ayrıca hangi yıla ne kadar kira giderinin yansıtılacağı ise aşağıdaki gibi olmalı.

Aylık Brüt Kira Bedeli= 1.875.000,00 TL / 60 = 31.250,00 TL
2023 Dönemi = 218.750,00 TL (01.06.2023-31.12.2023 arası 7 aylık kira bedeli yansıtılacaktır.)
2024 Dönemi = 375.000,00 TL (12 aylık kira bedeli)
2025 Dönemi = 375.000,00 TL (12 aylık kira bedeli)
2026 Dönemi = 375.000,00 TL (12 aylık kira bedeli)
2027 Dönemi = 375.000,00 TL (12 aylık kira bedeli)
2028 Dönemi = 156.250,00 TL (01.01.2028-31.05.2028 arası 5 aylık kira bedeli yansıtılacaktır.)

Yukarıda kiranın brüt tutarını bulduğumuz gibi hangi yıla ne kadar kira bedelinin yansıdığını da tespit ettik. Peşin ödenen kira tutarının muhasebe kaydı ise aşağıdaki gibi dönemlere ayrılarak yapılması gerekmektedir. İlk ay olan Haziran 2023 ayına ait kira giderini hemen giderleştirmeliyiz. 2023 yılına ait kalan tutar ise 180. Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabında izlenmeli. Diğer yıllara ait olan kira bedeli ise 280. Gelecek Yıllara Ait Giderler hesabında izlemeliyiz.